เขียน สมิตา พงษ์ไพบูลย์
งานออสการ์ประจำปี 2023 ครั้งที่ 95 ในหมวดสารคดีสั้น “เรื่องที่ได้รับรางวัลคือ … The Elephant Whisperers” ชื่อไทยว่า ‘คนกล่อมช้าง’ จากผู้กำกับ การ์ติกี กอนซัลเวส (Kartiki Gonsalves) ประเทศอินเดีย
ผลงานสารคดีถ่ายทอดเรื่องราวของสามีภรรยาที่ใช้ชีวิตอยู่ในหุบเขาเงียบสงบทางตอนใต้ของอินเดีย แล้วรับดูแลลูกช้างกำพร้าเหมือนลูกคนหนึ่ง สร้างสัมพันธ์จนเป็นครอบครัวเดียวกัน
สารคดีคนกล่อมช้างได้รับรางวัลตรงกับ วันช้างไทย คือวันที่ 13 มกราคม ของทุกปี
เรื่องช้างและความผูกพัน คนไทยเองก็มีประวัติศาสตร์ย้อนหลังกับช้างไปไกลถึงยุคที่ประวัติศาสตร์ยังไม่ได้บันทึก และเมื่อได้รับการบันทึก นอกจากจะทราบถึงสายสัมพันธ์ของคนกับช้าง ก็ยังทราบว่าช้างได้รับความเจ็บปวดจากการออกรบเคียงบ่าเคียงไหล่ เห็นได้จากการบอกเล่าผ่านภาพยนตร์สงคราม
เวลาเปลี่ยน ยุคสงครามผ่านพ้น แต่ความเจ็บปวดของช้างยังคงอยู่
เมื่อมีธุรกิจและชีวิตที่ต้องอยู่รอด คนที่ใช้ชีวิตกับช้างก็ปรับตัว สัตว์ตัวโต ขนแข็ง กินเยอะ แววตาน่าเอ็นดู ได้รับเครื่องประดับจำเป็น คืออาน เพื่อรองรับนักท่องเที่ยว ให้ได้ประสบการณ์แปลกใหม่ ผ่านการนั่งชมป่าและเมืองจากมุมสูง
แต่เมื่อทำซ้ำหลายวัน และหลายปี ก็อาจเป็นสาเหตุให้ช้างเกิดการเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกาย เช่น ช้างไพลินที่เป็นข่าวจากการเผยภาพของมูลนิธิเพื่อนสัตว์ป่าประเทศไทย (เมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ ) ซึ่งคาดกันว่าเป็นเพราะการทำงานหนักอย่างยาวนาน กระดูกสันหลังที่ถูกกดทับนานเข้าจนเคลื่อนต่ำ เหมือนของเล่นพลาสติกที่ถูกทุบจนพลาสติกบุบเบี้ยว
แล้วสารคดีช้างอินเดียที่แม้จะอยู่ไกลในด้านภูมิศาสตร์ แต่ใกล้ในความรู้สึก ก็ช่วยรื้อฟื้นความรู้สึกรัก และใส่ใจในชีวิตสัตว์มากขึ้นอีกครั้ง
ชมสารคดี ‘คนกล่อมช้าง’ ได้ที่ Netflix ประเทศไทย