สวีป: เมื่อลมหายใจของเรามีไว้เพื่อคนอื่น

เรื่อง: นฤมล สมัครพงค์

‘สวีป เรื่องของเด็กหญิงกับปิศาจเพื่อนยาก’ วรรณกรรมเยาวชนแปลจากภาษาอังกฤษชื่อ Sweep: The Story of a Girl and Her Monster โดย โจนาธาน อ็อกซิเออร์ (Jonathan Auxier) นักเขียนชาวแคนาดาเจ้าของผลงานมากรางวัลอย่าง ‘คนสวนรัตติกาล’ (The Night Gardener) ซึ่งมีข่าวว่าถูกเลือกให้จัดสร้างเป็นภาพยนตร์โดยวอลท์ ดิสนีย์ พิคเจอร์ส

หนังสือฉบับภาษาอังกฤษเผยแพร่ในปี 2561 และถูกนำมาแปลเป็นภาษาไทยโดย อายุรี ชีวรุโณทัย สำนักพิมพ์ ยูนิเวอร์แซล พับลิชิ่ง ในปี 2562 ซึ่งวรรณกรรมเรื่องนี้ใช้นครลอนดอนสมัยวิคตอเรียเป็นฉากหลัง บอกเล่าเรื่องราวของ แนน เด็กหญิงตัวน้อย กับ สวีป คนกวาดปล่องไฟของเธอ

แนนรู้จักสวีปมาตั้งแต่เธอจำความได้ พวกเขาอยู่ด้วยกันและแบ่งปันสิ่งต่างๆ ร่วมกันเสมอไม่ว่าจะสุขหรือทุกข์ รวมถึงช่วงเวลาที่อดอยากและอิ่มท้อง ระหว่างสวีปเดินหางานกวาดปล่องไฟ ทั้งสองก็จะร้อง ‘เพลงของคนกวาดปล่องไฟ’ ด้วยกัน พาให้ผู้คนซึ่งอาศัยอยู่ตามเส้นทางที่พวกเขาเดินผ่านรู้สึกสุขใจและอบอุ่นขึ้นมาอย่างไร้เหตุผลเมื่อได้ยินเสียงเพลงนั้น

จนสวีปหายตัวไปในวันหนึ่ง เขาทิ้งไว้เพียงหมวกใบเก่าและก้อนขี้เถ้าหนึ่งก้อน แนนจึงตัดสินใจสมัครเป็นคนกวาดปล่องไฟในสังกัดของวิลกี้ ครัดด์ นายจ้างจอมเอาเปรียบที่ให้อาหารเด็กกวาดปล่องไฟอย่างพวกเธอกินวันละมื้อ แนนเก็บรักษาหมวกและก้อนขี้เถ้าที่สวีปทิ้งไว้เป็นอย่างดี เธอโตขึ้นมาเป็นคนกวาดปล่องไฟมีฝีมือ กระทั่งเกิดอุบัติเหตุระหว่างการกวาดปล่องไฟขึ้นกับเธอ แนนคิดว่าตัวเองต้องตายแน่แล้ว แต่เธอกลับลืมตาตื่นขึ้นมาโดยแทบไม่มีบาดแผลพร้อมกับสิ่งมีชีวิตประหลาดตัวกลมๆ สีดำคอยจ้องเธออยู่

แนนตัดสินใจไม่กลับไปทำงานกับวิลกี้ ครัดด์ แต่เลือกท่องไปข้างนอกพร้อมกับก้อนประหลาดสีดำที่เธอตั้งชื่อมันว่า ‘ชาร์ลี’ แนนแบ่งปันสิ่งต่างๆ ให้ชาร์ลีเหมือนที่สวีปเคยแบ่งให้เธอ สอนสิ่งต่างๆ ตั้งแต่การใช้ชีวิตไปจนถึงการอ่านหนังสือให้ชาร์ลี และสอนให้ชาร์ลีได้รู้จักโลกนี้เหมือนที่สวีปเคยสอนเธอ เรื่องราวต่อจากนี้ของแนนและชาร์ลีจึงเต็มไปด้วยความสนุกสนานและวุ่นวายชวนติดตาม

ความอบอุ่นในมิตรภาพระหว่างแนนกับชาร์ลีคงจุดรอยยิ้มมุมปากให้กับผู้อ่านหลายคนระหว่างอ่านเรื่องนี้ นอกจากจะได้ละเลียดความสัมพันธ์ที่สวยงามระหว่างเด็กหญิงและปิศาจของเธอแล้ว ผู้อ่านยังได้ค่อยๆ ทำความรู้จักกับสวีปในความทรงจำของแนน และได้เข้าใจว่าเหตุใดตัวตนของสวีปจึงสำคัญและมีค่ามากสำหรับเธอ

วรรณกรรมเรื่องนี้มีคุณสมบัติที่วรรณกรรมเยาวชนพึงมีทุกประการ วรรณกรรมเรื่องนี้สะท้อนปัญหาระดับสังคมและความขัดแย้งในจิตใจของบุคคลได้อย่างน่าชื่นชม ผู้อ่านจะได้เห็นปัญหาความต่างของชนชั้นในสังคมผ่านวิถีชีวิตของบรรดาเด็กกวาดปล่องไฟที่ไม่มีครอบครัว ไม่คาดหวังกับอนาคตของตัวเอง และใช้ชีวิตแบบพอแค่ให้ผ่านไปอีกวัน พวกเขาทำงานหนักเพื่อแลกกับที่อยู่อาศัยที่ไม่ปลอดภัยและเศษอาหารจากนายจ้าง ขณะที่ผู้อ่านรู้สึกหดหู่กับชีวิตของเด็กกวาดปล่องไฟก็อาจตระหนักได้ว่าคนที่มีชีวิตเช่นนี้ยังมีอยู่เสมอในสังคมทุกยุคทุกสมัย

นอกจากนี้วรรณกรรมยังทำให้เรารู้สึกได้ถึงความสุขของการเป็นทั้งผู้รับและผู้ให้ผ่านความสัมพันธ์ระหว่างแนนกับตัวละครอื่นๆ เช่น สวีปที่ดูเหมือนจะเป็นผู้ให้มาตลอด เมื่ออ่านไปถึงจุดหนึ่งเราจะพบความลับที่ว่า เพราะเขาเคยได้รับมาก่อนจึงยินดีจะเป็นผู้ให้ ตัวแนนเองที่เคยได้รับความรักความอบอุ่นจากสวีป ก็ยินดีที่จะมอบความรักความอบอุ่นให้กับชาร์ลี และแม้แต่ตัวชาร์ลีที่คล้ายจะถูกประคับประคองโดยแนนมาตลอด ก็กลับกลายเป็นคนที่คอยมอบสิ่งที่แนนขาดให้เธอแทบทุกครั้ง

เรื่องของเด็กหญิงกับปิศาจเพื่อนยากทำให้เห็นความบกพร่องของทุกชีวิต ขณะเดียวกันก็เต็มไปด้วยความหวัง และยังคงทิ้งความอบอุ่นไว้ในใจผู้อ่านอย่างที่วรรณกรรมเยาวชนเป็นมาเสมอ

#1 Billboard’s Hot 100