เรื่อง พัณณิตา ดอนเลย
ภาพ เก็จมณี ทุมมา
ในปี 2564 ที่ผ่านมาสัตวแพทย์จากหลายมหาวิทยาลัยในไทยแสดงถึงความกังวลต่อการระบาดของโรคอหิวาต์แอฟริกาในสุกรหรือ ASF ทั้งยังพยายามส่งเสียงเรียกร้องให้รัฐบาลเร่งควบคุมโรคดังกล่าว โดยไทยรัฐพลัสได้เผยถึงสำเนาเอกสารแจ้งผลการชันสูตรซากหมูที่เสียชีวิต ซึ่งตรวจชันสูตรโดยคณะ สัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และส่งไปให้กรมปศุสัตว์เพื่อเป็นหลักฐานว่ามีการพบโรค ASF ในไทยจริง ๆ ต่อมาในเดือนธันวาคมปี 2564 ภาคีคณบดีสัตวแพทยศาสตร์แห่งประเทศไทย อันประกอบไปด้วยคณบดีคณะสัตวแพทยศาสตร์ในประเทศไทย 14 สถาบัน ได้ทำหนังสือย้ำให้อธิบดีกรมปศุสัตว์เร่งควบคุมโรค ASF โดยด่วน
ด้านกรมปศุสัตว์ยืนยันว่าหมูในประเทศไทยเป็นโรคเพิร์ส (PRRS) ซึ่งเป็นโรคประจำถิ่น มียาและวัคซีนรักษา รวมทั้งไม่พบโรค ASF ดังที่กล่าวอ้าง ซึ่งข้อยืนยันนี้ก็ขัดแย้งกับการที่ไต้หวันทยอยพบกุนเชียงจากไทยซึ่งปนเปื้อนเชื้อ ASF ในปลายปีเดียวกัน แต่ถึงอย่างนั้นแล้วกรมปศุสัตว์ก็ยังคงตอบกลับว่าไม่พบเชื้อดังกล่าวในไทย
ในวันที่ 7 ม.ค. 2565 นายเฉลิมชัย ศรีอ่อน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ให้สัมภาษณ์โดยย้ำว่าไทยยังไม่พบเชื้อ ASF ก่อนที่ต่อมากรมปศุสัตว์จะเผยแพร่คลิปแถลงว่าตรวจพบเชื้อ 1 ตัวอย่างจาก 309 ตัวอย่าง ท่ามกลางราคาเนื้อหมูที่กำลังสูงขึ้นอย่างน่าตกใจ
ในขณะที่เนื้อหมูราคาแพงขึ้นเป็นประวัติการณ์ สังคมไทยก็เต็มไปด้วยคำถามต่อเหตุการณ์ดังกล่าวว่าทำไมสัตวแพทย์ในไทยและประเทศปลายทางที่นำเข้าผลิตภัณฑ์หมูจากไทยจึงพบเชื้อ ASF แล้วทำไมถึงมีเพียงรัฐบาลไทยที่ไม่รู้ เกิดอะไรขึ้นภายใต้ซากหมูเหล่านั้นกันแน่ และใครบ้างที่ต้องแบกรับผลของเรื่องนี้
ปัญหาเนื้อหมูที่ราคาสูงขึ้นอย่างรวดเร็วในเวลาไม่ถึงเดือนนี้ส่งผลกระทบตั้งแต่คอกหมูยันจานอาหาร โดยผู้เลี้ยงหมูในฟาร์มเล็กหลายรายต้องฆ่าหมูทันทีที่พบเชื้อเนื่องจากเป็นฟาร์มเปิด ไม่มีระบบการจัดการเหมือนฟาร์มขนาดใหญ่ บางฟาร์มต้องฆ่าถึง 100% เลยทีเดียว ด้วยเหตุนี้จึงส่งผลให้ผู้เลี้ยงหมูหลายรายต้องพักคอกเพราะไม่สามารถประคองค่าใช้จ่ายต่อไปได้
ในขณะที่ฟาร์มซึ่งใช้ระบบปิดและมีมาตรฐานหลายฟาร์มในจังหวัดระยองและตราด มีหมูที่สมบูรณ์พร้อมขาย แต่ไม่สามารถขายให้ผู้อื่นได้เนื่องจากต้องขายให้บริษัทคู่ค้าตามหลักการทำเกษตรแบบพันธสัญญา (Contract Farming) ซึ่งในกรณีของฟาร์มหมูคือการรับหมูจากบริษัทเอกชนรายใหญ่มาเลี้ยง และดูแลให้หมูเหล่านั้นเติบโตในเกณฑ์ที่บริษัทกำหนด จากนั้นจึงจะขายให้บริษัทคู่ค้าในราคาประกันที่ตกลงกันไว้ตั้งแต่ต้น โดยกรณีที่เป็นประเด็นนี้มีการประกันราคาอยู่ที่ 60 บาท/กิโลกรัม
เสียงสะท้อนจากหนึ่งในผู้เลี้ยงหมูแบบเกษตรพันธสัญญาคือความกังวลที่มีต่อราคาหน้าเขียงหมูซึ่งแพงถึง 220-240 บาท/กิโลกรัม ในขณะที่ฟาร์มของตนมีหมูพร้อมขายหลักพันตัวในราคา 60 บาท/กิโลกรัม แต่บริษัทเอกชนก็ยังไม่มาจับหมูไปขายเพื่อช่วยเพิ่มจำนวนเนื้อหมูในท้องตลาดเสียที
ด้านประชาชนที่อ่วมจากพิษ COVID-19 มาราว 2 ปี เมื่อเจอราคาเนื้อหมูที่แพงอย่างก้าวกระโดดจึงค่อนข้างลำบากเช่นกัน ซ้ำศูนย์วิจัยกสิกรไทยยังประเมินว่าราคาเนื้อหมูเฉลี่ยตลอดปี 2565 จะเพิ่มขึ้นราว 30% เมื่อเทียบกับปี 2564 หรือมีราคาประมาณ 190-220 บาท/กิโลกรัม
ผลจากการดำเนินการควบคุมโรคระบาดที่ดูเหมือนจะวิ่งตามราคาหมูไม่ทันนี้ กระทบถึงประชาชนหลายภาคส่วน การที่กรมปศุสัตว์ในนามของหน่วยงานรัฐไม่เร่งตรวจสอบและควบคุมโรคระบาดตั้งแต่ปี 2564 แม้ว่าจะมีเอกสารผลการชันสูตรซากหมูที่เสียชีวิตจากโรค ASF ของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ รวมถึงการประชุมที่มีการถกเถียงกันอย่างหนักเรื่องคำตอบที่จะประกาศต่อสาธารณชนว่ามีการพบเชื้อ ASF หรือไม่นี้สะท้อนว่าการทำงานของรัฐบาลนั้นให้ความสำคัญกับผู้ประกอบการรายใหญ่หรือนายทุนที่ส่งออกผลิตภัณฑ์แปรรูปจากหมูเป็นอย่างมาก เนื่องจากหากพบว่ามีการระบาดในประเทศไทย การส่งออกของอุตสาหกรรมดังกล่าวจะชะงักทันที แม้ว่าสุดท้ายแล้วก็จะต้องจำยอมแถลงผ่านคลิปต่อประชาชนว่าพบเชื้อจริง ๆ เนื่องจากไม่สามารถเก็บเงียบต่อไปได้แล้วก็ตาม
ไม่เพียงเท่านั้น การรวมศูนย์ของอุตสาหกรรมการผลิตเนื้อสัตว์ที่ส่งผลให้หมูแพงซึ่งรายงานโดยเว็บไซต์มูลนิธิเพื่อผู้บริโภคยังชี้ว่าในประเทศไทยมีบริษัทขนาดใหญ่ที่ควบคุมตั้งแต่กระบวนการผลิตอาหารสัตว์กระทั่งถึงจุดจำหน่าย นับแค่บริษัทเดียวก็มีส่วนแบ่งตลาดราว 1 ใน 3 ของประเทศ โครงสร้างทางสังคมนี้ส่งผลให้ผู้ประกอบการรายใหญ่ได้ผลประโยชน์มากกว่าผู้อื่นในช่วงวิกฤตดังที่เป็นอยู่ ไม่ว่าจะก่อนหรือหลังการประกาศว่ามีการระบาดของเชื้อ ASF ก็ตาม
โครงสร้างในประเทศนี้จึงทำให้เกิดการเอื้อประโยชน์ต่อคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเสมอ และปัญหาที่ซุกอยู่ภายใต้ซากศพหมูก็สามารถสะท้อนถึงสิ่งที่อาจจะซ่อนอยู่ในเรื่องอื่น ๆ ดังที่รศ.น.สพ.กิจจา อุไรรงค์ ผู้ทรงคุณวุฒิ คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ผู้เข้าร่วมประชุมกับกรมปศุสัตว์ก่อนประกาศว่าพบเชื้อ ASF ได้ให้สัมภาษณ์ในรายการเอาให้ชัดไว้ว่า “เรารู้ (เรื่องการติดเชื้อ) มาตลอด … แต่เมืองไทยมีใครบังคับใช้กฎหมาย 100% อำนาจ อิทธิพล ผลประโยชน์ทำให้การควบคุมโรคเกิดขึ้นได้โดยไม่สมบูรณ์”
บรรณานุกรม
ประชาชาติธุรกิจ. 2565. “ภาคีคณบดีสัตวแพทย์ ร่อนหนังสือถึงปศุสัตว์ หาคำตอบ หลังพบ ASF ในหมูจริง.”
เข้าถึงวันที่ 19 มกราคม 2565. https://www.prachachat.net/economy/news-837924
ประชาชาติธุรกิจ. 2565. “ไต้หวันพบอีก พัสดุปนเปื้อนอหิวาต์แอฟริกาในสุกร ส่งจากไทย.” เข้าถึงวันที่ 19
มกราคม 2565. https://www.prachachat.net/world-news/news-836959
มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค. 2565. “มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค ร่วมกับไบโอไทย และเครือข่ายเกษตรกรรมทางเลือก ระบุเนื้อ
หมูแพงเพราะ “การรวมศูนย์ของการผลิตเนื้อสัตว์”.” เข้าถึงวันที่ 19 มกราคม 2565.
https://www.consumerthai.org/consumers-news/ffc-news/4672-ffc-pork-060164.html
Thairath Online. 2565. “ฟาร์มระยองยัน ขายหมูกก. 60 บาทจริง มีสัญญาผูกมัด ยังสงสัยทำไมถึงแพง
(คลิป).” เข้าถึงวันที่ 19 มกราคม 2565. https://www.thairath.co.th/news/local/east/2291182
Thairath Plus. 2565. “เปิดหลักฐานยืนยัน หมูตายด้วยโรค ‘อหิวาต์แอฟริกาในสุกร’ กับข้อสงสัยกรมปศุ
สัตว์ปกปิดความจริง.” เข้าถึงวันที่ 19 มกราคม 2565.
https://plus.thairath.co.th/topic/money/100927
The MATTER. 2565. “สรุปกรณี รัฐปกปิดความจริงเรื่องโรคระบาด ‘อหิวาต์แอฟริกา’ ในหมู? ส่งผลค่า
ครองชีพสูงขึ้นทั้งประเทศ.” เข้าถึงวันที่ 19 มกราคม 2565.
https://thematter.co/brief/164643/164643
ความรู้สึกของคุณหลังอ่านบทความนี้เป็นอย่างไร ?
ถูกใจ
รักเลย
ตลก
เศร้า
โกรธ
